O mestre substituto

Don Antonio Carreño, Brown University.

Daquela, na ribeira do Sil, os tempos de touciño, do leite mazado e de ‘cala e ponte teso’ ían indo preguiceiros: a paso de boi. Unha xugada de vacas, posta ó arado romano de pau de freixo, vai ferindo a terra dunha leira, máis pequena que grande, do couto do mosteiro de Santa Cristina: o Barrabás vai sumando regos, un ó canto doutro, dereitiños coa caligrafía dun mestre rural: Vaca, vén, top! ei..., ah! anda, Marela, queridiña, vai ao rego. Terra con lentura sementada de miocas, almorzo para os pardáis, para as lavandeiras e para as merlos... vaca, vén, top! ei..., ah! A iso da media mañá, Barrabás dáse un respiro para enlear un pito, co librito e mais o paquete de caldo, que le gusta tanto a cerimonia  como o tabaco, e logo mollar a palleta co corno cheo de auga fresca da fonte da ninfa Sálmacis: por estes lares, bautizada como a fonte das Figueiras. Despois dun bocado, retorna o irmao do Tres cun canciño encollido na cunca da mao dereita e, coa outra, vén facéndolle aloumiños no carrelo, polo que o canciño ri alegre, mostrando dúas fileiras de dentes, branquiños como a neve.  Como tódolos anos, coas primeiras chuviscadas do outono, abofé que a terra das leiras do Couto está lista para recibir a sementeira dos nabos. Certo.                                   

Comeza o curso escolar. Unha restra de nenos de Castro, uns co bico engurrado coma mouchos; estoutros, en troques, alegres e rebuldeiros como as lavandeiras e piscos agardan a que se abra a porta da escola unitaria; mentres, as nais aínda de bo ver, están, dálle que dálle, ‘lavándolle a roupa’ ó novo mestre: disque, ademais de galán con aire de señorito que vén de fóra, sen embargo é paisano de Parada.                                                                                                                                                          

Deseguida, asomou o nariz dun Seat 600. Do coche branco, baixou un mociño larguirucho e fraco, peiteado cunha raia tirada a liña, pulido de vestimenta, e mais nos dicires, cunha valixa de coiro preñada de libros, colgando dunha mao, vén enfiando o camiño cara á escola con derreados andares por causa dos libros, os cales van pesando cada vez máis no bagaxe do novo mestre. Era aquel home, case que imberbe, un mozo culto e refinado, que sabía escoitar, mirando ós ollos dos paisanos e mais de quen for,  disque tamén falaba latín mellor cós cregos, antes da mili seica estudou en Castela e notábase nos seus dicires, articulando as palabras todas de seguido sen se trabucar co galego: serenidade intelectual, que xorde como lene aura, tanto da meditación das Sagradas Escrituras como da lectura asidua, e repousada, dos clásicos do Século de Ouro.

Troco, o can do Tres, saíu ó seu encontro con dous ladridos de advertencia para pararlle os pés ó profesor intruso. Despois de cheiralo con tento, dando unha volta ó seu redor, sentou de cuartos traseiros diante do mestre, co gallo de cobrarlle o fielato da equipaxe.

–‘Neste couto non se xoga cos cartos, nin ós cans nin ás cadelas: neste lar da ribeira, de pouca habenza, os libros cámbianse por pan, que primeiro é manducar que estar a matinar filosofas’ –díxolle Troco, o can orfo do 'Tres'.

–Vaite, Troco, fuxe de aí!, non amoles ó señorito; como baixe, collo un cantazo e chímpote, mecagoná..!, berrou o Barrabás de Castro, irmao do Tres, home de cando en vez de cara amarga, coma de ferruxe de esforzado ferreiro, dispensando, debruzado no peitoril da cociña, a piques de lapar un prato de papas de fariña milla que estaba arrefriar na ventá. 

            Axiña, o mestre pousou un bocadiño, meteu a man no peto da chambra, sacou unha chave, furgou con ela na pechadura e a porta da escola quedou aberta de par en par: c'est la rentrée. Foi a primeira escola para don Antonio, por entón mestre substituto; hoxe, Catedrático: leva anos xubilado da Brown University.