O carallo do teléfono

ar.pinterest.com

Nunha aldea do corazón da Ribeira Sacra, no concello de Parada de Sil, un recuncho de Galicia do interior, onde a natureza se viste de encanto e de maxia, moraba un home  singular, coido que atendía por Nemesio, aínda que no sei, que xa non lle poño cara, mais o caso é que o meu veciño tiña sona de ser máis versátil no uso do ‘carallo’ cá ninguén da contorna.                                                           

De cando neno, primeiro eran as vacas, que había que botalas para o monte e, se quedaba tempo, a escola, así que o señor Nemesio só deprendera o galego de afalarlle á Castaña, á Rubia, á Cachorra..., de maneira que non atinaba como xunguir o pensamento coas palabras, que lle saían pola boca sen ton nin son, véndose na obriga de tirar das virtualidades do “carallo” para tapar os ocos  da cadea da fala, como imos ver axiña na conversa co seu neto Luís, o ‘Pispilete’ de Madrid, que non sei que carallo maquinaba, illado coma un caracol con antenas, cos dedos nerviosos no WhatsApp do teléfono novo do trinque, un LG L3 E400, 3G, nada que ver co neno Nemesiño, que antes fora o seu avó, compartindo no recreo os xogos de habilidade coa billarda e mais a puntería coas bolas dentro da buraca.                                           

–Ese chisme tamén sirve para falar? –preguntoulle o vello.

–Pois claro, é un móbil Android 3G! –contestoulle o neto de Madrid sen erguer os ollos do enxeño multimedia.     

–Róncalle o carallo! –refungou  o vello. 

–Avó, non é ningún chisme, que vén con pantalla táctil, cámara 3Mpx, WiFi... e mais outras ferramentas –tratou de explicarlle o rapaz as virtudes do celular, mentres teimaba co teclado WhatsApp.                                                                                                                                         

–Dálle, carallo, dálle…! –animouno o vello.                                                                                   

–O mellor que ten son as aplicacións…                                                                                           

–Se é como dis de aplicado, que aprende cada día algo, debe ser un invento de moito carallo...pregúntalle se mañá podo segar a herba ou no amencer vou escoitar o galo ronco polas chuviscadas?                                                                                                                                     

–Co Google todo está á man, aínda que peca de pouca memoria: se estás co Skype, non podes abrir o play; de navegar por Tuenti, non digamos, coa galería chea, non podes nin abrir o portelo do teu muro.                                                                                                                                      

–Ten carallo a cousa, non me estraña o que me dis: abrir un portelo nun muro nunca foi cousa doada, o que non entendo é que un non poda navegar por ‘tuenti, puenti’...ou como demo se diga.                                                                                                                                                   

–Avó, que Tuenti é unha rede social –díxolle o neto, rindo.                                                            

–Déixate de caralladas de redes sociais: unha rede é unha rede, de cáñamo, de arame ou de fíos de fibra sintética para apañar os peixes, eiquí no río Sil, en Vigo e mais en Pekín.                        

–O Bluetooth para as conexións sen fíos é unha ferramenta para moitas aplicacións...           

–Para, non sigas! cala co demo do blutú...! que xa estou hasta o mesmo carallo de escoitar tanta leria, agarra un sacho do sitio das ferramentas e vaime tornar a auga do regato para o lameiro do Roxedoiro!

–Pero, avó…!                                                                                                                

–Nin avó, nin nada…! Os que moraron nas tumbas de San Vitor non andaban con estes enredos de agora, traballaban só para comer e morra o conto, rematou a conversa o señor Nemesio, e disque o Luisiño, o Pispilete de Madrid, enfurruñado có avó de Sacardebois, pechou a boca, apagou o móbil, pegou nun sacho do sitio das ferramentas e tocouse o carallo camiñando pola estrada cara ó Roxedoiro.

A lingua e mais a fala

Eu fun nado no berce da Ribeira Sacra, na ribeira de Parada de Sil: “Árdelle o eixe, ribeirao!” E, mesmo, me chaman ‘campaneiro’ ou ‘fogueteiro’; pero non escoito nas aldeas que conforman a parroquia de San Martiño de Sacardebois de sermos os ‘ribeiráns’ do concello.

            Certo. Os xornais e mailos libros saen do prelo coa lingua pulida, como se outro galo lle cantara, estandarizada, sen engurras nin erros; académica e mais uniforme, porén ás veces, amosa fría ós ouvidos, sen chispa nin alma: “Socalcos de Doade, viticultura heroica dos ribeiráns” –intitula un xornal de Lugo–. “O doutor, mentres escribía coas mans, estaba dubidoso co diagnóstico: agorafobia, afasia, mutismo electivo...?”  La Región.

             “O pular céltigo, maquiador de penedos, paixós e ideas –escribe Otero Pedrayo– tinxido como o sol pinta a nuben, pola groria do xenio latino, universalizado nos brazos da crus. O rir ledo, agurgullante, sin o bafo da ferocidade xermana, a cada xeneración a curiosidade dos nenos maxinadores de universos, conten toda vida, capacidade de agardar, ialma nova non cangada por ningún carregar de civilización alleeira, arte eispresivo, insadisfeito, língoa matizada de alboradas e longos poentes ca confianza no derradeiro trunfar do esprito. Cultura galega, ancorada no peirao occidental pronta a aparexar un vento da térra pra fitar todo anceio human”. (Ramón Otero Pedrayo: “Terra, Raza, Cultura, Historia”. El Pueblo Gallego, 27 de xanciro de 1933).                        

A xente deste alpendre da ribeira, en troques a don Otero Pedrayo, engaiolada coa fala, segue cos dicires de antano coma un veciño fala a outro veciño, esquecendo arreo a normativa imposta dende un despacho que se cre co dereito de usar a tesoira para cortarlle as ás da expresión que voan ceibes na fala:                                                       

“Ai, Benedito, mira, vaime paseniño, non me emporcalles a viña, arroma esa terra cara arriba nos beirís dos pataos; logo, ténsame dous fíos de arame polas estacas de pao, malo será que me veña unha carallada do ceo que me deite as uvas na lentura do chao. E move ese corpo, anxo bendito!, que a xeira amosa verde: estes enredos, abofé, non son xeira de moitas maos, que non estamos no verao coa sega da herba nin cae o san Martiño coa matanza dos marraos, que para as faenas de moito barullo, arranxo o almorzo aos que son meus irmaos...” – así falaba o señor Isidro de Viana.

Sonche cousas dos enredos e xogos da nosa lingua romance, dada a súa versatilidade e mais a riqueza acumulada, herdeira do latín: dos niveis e dos rexistros, das situacións e dos contextos no acto da fala.

O poder do silencio

Toque de silencio

A xente importante, con creto de seu, adoita falar pouco. Buda leva un feixe de anos, controlando a metade da humanidade sen falar ren; Deus falou unha vez, mais van xa 2000 anos que continua sen abrir a boca; a Esfinxe de Gizeh aí está plantada, hierática, sen descubrirnos o seu misterio. O silencio é figura en música e puntúa na escritura; un suspiro da alma escóitase dentro de ti, de te illar dos ruídos, poderías escoitar o fluír da túa vida e, mesmo, o falar da natureza como o lene murmurio das follas das árbores.

Hai xente que fala cos ollos, cargando a cella, sen abrir a boca. Outros falan e falan sen parar, dando voltas e máis voltas á roda da conversa, mais, ó final, non veñen a diciren nada aproveitable, só xiros de palabras viciosas, baleiras de contido.

 Os oficiais do exército teñen as cantinas separadas da tropa co gallo de conservaren o halo da autoridade das estrelas de seis puntas. Os xenerais non acoden ás cantinas: é a soidade dos mandos.                                                                                                                                                                           

–Pode gardar silencio –lee o policía a un detido, coma un dereito. Ó longo da historia, as malvadas máquinas de aplicar tormento nas cadeas, nos calabozos e comisarías duns e mais doutros; o lume, a tortura psicolóxica, todo valeu para entraren na intimidade das persoas, caídas en desgraza, e roubarlles o silencio.                                                                            

–Pois eu quero falar! fala, se queres, porén se o que dis hoxe, o cambias mañá ou se os teus feitos non van acordes co que proclamas, arruínas o teu prestixio de home de palabra, derivando nun pobre tarambaina. Coida que, ó falares, saen fóra as túas debilidades, cuspindo palabras vas perdendo a credibilidade de teu, mais has de saber que o inimigo anda ó asexo.

Non te estás vendendo ó demo coma as pitas que cacarexan, despois de por un ovo, triunfantes do milagre, pero que, ós poucos vai acudir o raposo, e por lingoreteiras coma ti, van a perderen os ovos e, quizás, a vida. Cando falares, coida que as palabras sexan mellores có silencio, como está a dicir o proverbio hindú. Escoita, pensa e mantén pechada esa boquiña, que o peixe morre pola boca: mellor ser rei do teu silencio que escravo das túas palabras.        

Galego, no mellor sentido

A palabra galego, como Galicia, soan a calidade: marca con garantía dos produtos que dá o noso mar e mais a nosa terra; poderíamos nomear as mellores firmas da moda e maila industria téxtil, punteira no mundo, por poñer un exemplo da iniciativa empresarial dos galegos, que son capaces de levantar un imperio partindo da nada.

Logo está a oferta turística de calidade: as Rías Baixas, Santiago, o percorrido polos mosteiros románicos da Ribeira Sacra; a cidade de Lugo coa mura romana; A Coruña, unha das cidades máis bonitas do norte de España; os balnearios de augas termais de Pontevedra e mais en Ourense; o turismo rural para os amantes da natureza: un paraíso para ollar, sentir e repousar. Estas son só algunhas das estampas turísticas da nosa terra.

Por outra banda, hai que subliñar os fogóns da cociña galega, un galano para os amantes da boa mesa regada cos viños brancos exquisitos, sen esquecer os tintos, e atendidos por xente amable, respectuosa e familiar. Un lugar para volver un ano tras outro.

Esta postal da Galicia non foi cousa de xente parva, nin veu así coma quen di por xeración espontánea: foiche cousa de nós, porque en tal niño vive tal paxariño.

Os galegos estamos orgullosos do noso. Señora deputada, ser galego é un privilexio. Preste atención: unha única acepción aparece no último Dicionario publicado da RAE na entrada de 'gallego': "natural de Galicia".

Está vostede  ancorada  no pasado, volvendo cos estereotipos da España de hai más de 150 anos, de cando os 'galegos', os vascos, os asturianos, os estremeños, máis pobres, saían a buscaren a vida polas novas terras transoceánicas. O nivel sociocultural dos españois de hoxe en xeral, e dos 'galegos' en particular, non ten nada que ver coa xente de finais do século XIX. Xa non queda nada daquel 'gallego' pobre e pailán.

Vostede di que non sabe se estamos a subir ou a baixar unha escaleira?, mais de quen é a culpa? Por que no olla onde miran os bicos dos nosos pés? nós pensamos por onde queremos camiñar, cousa que vostede non o fai cando bota a lingua a pacer. Se en algúns lugares de Sudamérica a palabra 'gallego' ten, ou tiña, a acepción de parvo, saiba vostede que por alí tamén chaman 'salvavidas' ós galegos, por considerarnos un bo partido para as mozas daquela banda: onde haxa un 'galego', hai negocio. Ademais é de todos coñecido que a expresión 'gallego' en Arxentina, e noutros países de Sudamérica, espalla o significado a tódolos españois: polo que vostede, nestes países, tamén sería unha 'gallega. ( Na acepción máis pexorativa que lle cadre, que é a que se merece).

Esquézase de nós! Non veña por aquí a rañar uns cantos votos ós galegos, que non somos tan parvos, como dá a entender coa súa falla de sentido político.

Miña señora, recapacite. Un consello lle queremos dar os galegos dun e doutro xeito de sermos: non substantive nas entrevistas e mitins os adxectivos xentilicios: 'galegos', co depende; cataláns, rañando os cartiños; vascos, con seu factor RH peculiar. Aprenda o poder do silencio dun político. A estas alturas, aínda non se decatou de que España é un país diverso, habitado po españois, iguais en dereitos e deberes; porén, diferentes. De continuar deste xeito de pensar, vai atopar a porta da súa parroquia atrancada, pois a bisagra, da que tanto presume, con tanto exabrupto e esgallo, vaille crear ferruxe: o tempo pon a cadaquén no seu sitio.