Os socalcos da ribeira do Sil

Ribeira de Doade (desnivel.com)

'Socalco', do latín: sub calce; que está debajo de lo que se pisa, se calca o se cultiva, di o pai Sarmiento; os socalcos do alto Douro, viños do Porto, son Patrimonio da Humanidade; na ribeira do Sil, reciben o nome de pataos: valados de pedra que se ergueron antano, quizáis xa na época dos romanos para reteren a terra ladeira plantada de viñas nas dúas bandas do Sil e mais do Miño: a viticultura heroica.              

   As augas do Sil, rebuldeiras, foron afondando o seu leito nun canón, mentres as abas ían medrando cara arriba: terras deitadas en bancais, bendicidas por un clima oceánico benigno, xa engaiolaran ós celtas: nas partes altas das ribeiras, medraban os carballos, venerados polos druídas; nas máis temperadas, os terreos para o cultivo.            

    As estampas dos socalcos é un regalo para os ollos, como antes alegraban os viños de Amandi o triclinium dos patricios romanos. As vistas dende o Soutochao, en Doade, abofé que deixan a un pampo: un engúrrase ante tanta beleza; natureza quebrada e retorcida, que os nosos devanceiros ribeiraos foron moldeando para a viticultura, coséndoa con socalcos, pedra sobre pedra, ao redor da cintura para non perderen as enaguas no asiduo escorregar de augas dos nubeiros que veñen preñados do océano.           

    Ó pé do miradoiro da Pena do Castelo, brota unha fonde de ninfas lavandeiras; no picouto, érguese a o carreteiro cunha saba suada debaixo dun cesto para carrexar as uvas: intrahistoria de homes pequenos apandando con cestos grandes; formiguiñas que, pouco a pouco, achegaban o froito ós seus lares: adegas ricas de terra pobre.    

    Hai unha adega na ribeira do Sil, na Barxa, que elabora un viño cos matices dun harmonioso acorde, o Arpexo, que madurou colgado nos pentagramas, que son os pataos da ribeira de Parada de Sil. Onte, presidiu a mesa de varios amigos.                    

    Un dos convidados, violín da Orquestra Nacional, de vacacións en Augas Santas, contaba na sobremesa que un mediodía, que baixaba a coller o catamarán no embarcadoiro da  ponte de Paradela, seica vira saír a San Amaro da capela de Soutochao, cantaruxando unhas lerias polifónicas, mentres movía unha póla pelada delgadiña de castiñeiro, que lle servía de batuta. Subido nunha pena, despois dun toque de atención, arrincoulle unha marabillosa melodía ás viñas de Doade: nas gradas do escenario aberto exhalaban sons de cores brancos e negros; nas liñas de socalcos, coa partitura espallada, pendían as notas negras de mencía e mailas brancas de godello; ademais das finas e pasadías corcheas de treixadura, aparecían salpicados os silencios de escaleiriñas que rubían cortando os pentagramas. As folliñas verdes e ocres movíanse ó compás dos ventos allegro, adagio, allegro da batuta do santo: contrapunto da mencía solista, acompañada do baixo godello, fronte o resto da orquestra, enmudecida en sons xordos de eco imitador. Deleite de contrastes barrocos, sonada partitura do prete rosso, Vivaldi, que seica gustaba mollar a palleta, mentres debuxaba notas de primavera.

Marta, a cazadora

quedeflores.com

Marta andaría entón polos dez anos, que pasaran nun suspiro dende aquel día de xuntanza familiar para o seu bautizo na Casa de Viana. Una mañá  ergueu cedo á procura de arranxar uns lazos cun barazo que atopara nos caixóns da ferramenta do bisavó: teimaba día e noite en cazar na mesta fraga do Covelo unha garduña, quizais un cachorro de lobo ou aínda que for unha raposiña.   

     

    –A xeito de cebo: 'unhas codelas de touciño...' –matinaba a nena, mentres preparaba unha caxata dunha póla de castiñeiro para percorrer o camiño da Fermiña, inzado de toda clase de bichos e, mesmo, lagartos e cobras.                                               

     Perdida ó seu ar na fraga que hai por riba de Sacardebois, en busca de aventuras, saco ó lombo para apandar cos trofeos que pensaba cobrar co enredo dos lazos: feitos heroicos que logo anotaría no seu caderno de campo. Camiñou con tento polos carreiros practicados polos porcos bravos, e por camiños vellos e solitarios de ferradura que xunguían antano a ribeira coa montaña á procura das pegadas dos animais de caza que andaban ceibes polo monte.    

     Pasadas dúas horas, chorando bágoas por ela, trala busca de acó acolá: coa axuda dos luceiros da aguia da carballeira de Maraván en voo de recoñecemento, a nena volveu ó fogar como tal cousa, coa canseira dun can que retorna da caza, iso si, cargando no ombreiro as pezas pilladas no monte: unha puñada de estalotes, unha caixiña de bolboretas vestidas de cores e mais un grilo cri, cri…!