O tocador de señoras

A Xenerosa de Margarida (concello de Parada de Sil, o berce da Ribeira Sacra), sentada a carón de Plácido, o seu home, agardaba cos nervios desatados que se abrira a porta da consulta do xinecólogo: había semanas que sentía un non sei que no seu corpo, especialmente un rebulir nos bicos dos peitos, e xa contara dúas faltas sen pórse mala co mes, polo que andaba cun requeimar trala orella coma o zumbar dunha mosca.                             

   Axiña, saíu a enfermeira para franquearlle a porta da consulta. Plácido quedou sentado na sala, mirando en fite a porta branca da consulta co desexo de traspasala cos raios dos luceiros. Era un matrimonio que de certo non casaba como Deus manda: disque a graza santificante, que é de seu no sacramento do matrimonio, fóralles negada por causa dun pecado no corpo da noiva, unha fea pegada aínda non estiñada de todo.

   Plácido lucía a catadura dun homiño achaparrado e rancio, a medio levedar, un caguiñas chuchado de carnes e pródigo en aparentar fortaleza onde só había o perfil dun monicreque, aínda quen sabe que boi pequeno, corna grande, como está a rezar no catecismo labrego. En troques Xenerosa, a súa muller, lucía os donaires propios de femia agraciada, toda ela expresión corporal de muller guapa, voluntariosa e alegre, gozosa e lúbrica, que se quitaba anos e gañaba vida despois de cada parto.    

  –Póñase cómoda, que primeiro hai que falar do asunto –díxolle o médico, babexando un cínico sorriso.                                                                                  

  –Non lle vou cobrar a consulta por recomendación do párroco. Faloume o outro antonte, que compartimos mesa no San Miguel, que era vostede unha muller devota, nai dos seus fillos, traballadora e disposta ós favores de ganar o pan de San Antonio, cousa que é de agradecer por quen recibe os praceres, que son propios da vida, e doada satisfacción para quen os regala –sermonoulle o doutor nos ouvidos.                                 

   Logo, a enfermeira  apuntou co dedo furabolos un recanto da consulta, por detrás dun biombo, falándolle que se espira de cintura para baixo e que logo se acomodara na padiola coas pernas abertas debuxando un ángulo agudo de cúbito supino, nunha postura inhumana e irreverente, aberta en canal coma quen di, repousadas en alto, para unha doada exploración xinecolóxica. Axiña, o Dr. Parente, con cara de santo varón colgándolle o papo, con luceiros azuis lucindo detrás das lentes, frisando nos corenta e tantos anos, comezou a faena palpando nas partes pudendas, mentres lle dicía: “Serénese e, se lle doe, non teña reparos en avisarme...” 
   –“Ben me chega, vaia a modiño”, refungoulle a muller.
   Daquela, as ecografías aínda estaban no limbo, polo que a exploración manual e mailas probas coas rás era a praxe a seguir para o diagnóstico do embarazo.                

   –Xa foi. Vístase, e logo acuda á mesa do doutor– indicoulle a enfermeira.     

  –Xenerosa, teño que darlle unha nova, boa ou mala, depende dos ollos cos que mire a cousa: estás de dous meses. Segundo me contou o meu irmán da prole que vas sumando, que unha galiña pode criar unha ducia de poliños, certo, mentres os acoche e lles dea calor a todos, non é? mais coido que, na túa situación, o máis recomendable é que desfagas o niño do paxariño que está a aniñar dentro de ti, para que me entendas, que non poñas cancelas en desbaratar o enredo que che está a medrar nas  entrañas: unha criatura que é froito dun pecado, dos grandes, que te vai arruinar a vida, de vir o mundo co meigallo; un día ves, e xa volves co teu home ceibe e contenta coma unha castañola: conta cunha recompensa moi xenerosa para a nosa Xenerosa –riu o médico pola ocorrencia.                        
   –Non! Aínda que veña cos ollos louros da vosa casta de alto copete a nacer no sequeiro, onde malvivo, afumándome cos nenos: o Señor tamén naceu nun presebe e mire quen era.   

   –Está ben, coma ti quixer. A Igrexa non te vai deixar a velas vir, sabedora de que a cabra tira ó monte, que debaixo dunha sotana se acocha un home armado, que as escopetas se cargan soas, que o home é lume, a muller estopa, e vén o diaño co chisqueiro e sopra, sabes o que che quero dicir...? Non hai dúbida: en razón dereita, o neófito debe ir ás mans dunha familia cristiá acomodada, unha das recomendadas polo meu irmán, para que logo ingrese no Seminario...             

    –Caaa...! Non quero saber máis de curas que fillo de porco, marrán seguro...             

   –Caaala..., muller! Compórtate como Deus manda e pecha ese pico ben pechadiño que en boca cerrada non entran moscas, como te vaias da lingua, os teus ollos non ollarán a cariña do teu fillo, por lareta che será ripado no parto e, axiña, entregado adopción –díxolle o doutor entre dentes, con cara de can, na porta da consulta, aproveitando o médico para botarlle unha ollada ós cornos do home da Xenerosa, que se ergueu como boi manso para saudalo.                 

  –Teña en conta a  encomenda matinada e que Deus bendiga o froito do teu ventre...           

  –“Jesús!” –contestou Plácido sen reparar mentes.

 

Folliñas que levou o vento

O mapa de España. Din que van dividir España en dezasete nacións, que me coma Deus de estarmos no certo, na pel do touro só che hai dúas formas de ser, galego ou castelán, despois da raia vén Castela; e xa non hai máis que dividir, que logo xa están os gavachos; isto que lle digo aprendeumo moi ben a mestra, de cando nos sacaba ao mapa coa vara pelada de castiñeiro.

A moto. De pequeno, tiña unha bicicleta grande; logo, xa mozo, o pai mercoume unha motocicleta, unha Derbi pequena do cura de Chandrexa, e con ela percorrín as catro provincias galegas ‘e parte de Lugo’. Agora, que xa vou vello, baixo ás viñas de Calvos no meu burriño que non me gasta gasolina.   

                                                                                                

Ten pitas...? Unha maña de inverno, ao abrir o portalón da casa de Viana, atopeime co raposo que quería falar comigo, entón vai e díxome: “Bos días, señor, ten pitas...?”

A pía da auga bendita. O tempo, no seu rodar, vai mudando as cousas. Mosteiros, capelas, petos de ánimas, cruceiros. Lugares de rezo e de tormento. Salvadores da nosa alma: curas, freires e freiriñas, bispos e beatas, ceos, purgatorios, limbo de xustos e de dindáns, penitencias, autos e infernos. Duns anos a esta parte, a xente xa non mira por gañar o ceo. Están a percorrer, nas tribunas e palestras actuais, aires iconoclastas e laicistas: na pía da auga bendita dos mosteiros, comen os porcos e beben agora os cans.

A Ourense, vaise e vense. O outro antonte, o coche de liña levoume a Ourense, mais ao pór os pés na beirarrúa, non hai tal Ourense: non o ves coas casas. Non che sei como se pode vivir nun lugar con fontes de auga fervendo. A Ourense, vaise e vense.

E dixo unha vella de Espiñas á beira do cruceiro, un domingo a saída da misa, na parroquia de Forcas: “Que demo fai o cura, rindo con esas mozas. Unha xa non sabe a quen rezar!”

O furabolos. A desfeita dos porcos era un día de festa para os miúdos. Pero, por veces, veñen días tocados polo demo: o neno máis pequerrecho do caseiro meteu un dedo por un buraco das coitelas da máquina de picar a carne. Nun tris, tras! a metade do furabolos desapareceu na tina de madeira coa outra carne esmiuzada para a zorza dos chourizos. Dende aquel día no probei máis os chourizos da casa. "Toma un chouriciño para merendar", dicía a nai; 'non quero, non quero, que non teño fame', respondíalle. 

Caldo de galiña. Un día de maio, a miña nai agarrada aos barrotes da cama de ferro, botoume ao mundo. Entón, o cuco comezou a cucar no alto da fraga do Covelo para dar a boa nova aos meus veciños, que puideron contar até a altura sete cucús. A min, tocoume xogar co número sete. Aquela tarde, o meu pai matou a galiña máis vella.

O Grilo de Castro. Se querías cebar a rella que parira o ano pasado, había que capala para que a súa carne non cheirase a bravío. Para este mester, había que chamar ao Grilo de Castro Caldelas: bo capador, por certo, por ter os dedos moi longos cos que chegaba doadamente ás empreñadeiras: tiraba delas cara fóra para cortalas rentes coa navalla capadoira, mentres eu sopraba azos para facerme o valente, tirándolle do rabo, ollando de esguello aquela carallada. Ás veces, preguntaban ao Grilo polo seu oficio, e disque contestaba con retranca, mentres metía a man no peto, buscando a navalla: “Son capador para servilo a vostede”. 

A caligrafía do labrego. Un día coa gancha, outro coa aixada –confesoume  o outro antonte Vitorino de Purdeus– que se outro día co arado. Foron as plumas coas que estiven a escribir liñas nos eidos. Cincuenta anos trala gancha, repetindo a mesma xeira: quedando o seu mango gravado nas miñas mans, encalladas. Ao final, conseguín a caligrafía dun mestre abrindo regos na terra, dereitos e aliñados, que daba gusto velos; deberes que me deixou a escola dos meus pais: abrir regos para a sementeira das patacas e do millo; outros máis pequenos para os nabos; arraxar os arellos dos soutos, antes de pingaren as castañas; as caldeiras, na derrega dos lameiros; a cava, a renda e maila escaravella, nas viñas; cavar a horta para plantar as coias e mais as verzas de Chaves, no setembro; reguiños para as leitugas, tomates e pementos, no terreo do pozo. Arrincar os cozos das uces, arrombar a terra cara arriba para levantar as tuleiras nas searas dos montes ladeiros.Traballei coma un arado nos eidos, onde agora medran os silveiros, aínda que, daquela, había que traballar e saber traballar. A gancha formou parte dos meus brazos, agora de vello –condición  do escravo– bótoa  de menos.

 

Cinsa do vento. Contaba o señor Vitoriano de Mouca, Sacardebois, ao escritor Emilio Araúxo, unha tardiña de verán sentado nunha saca, pois a 'pedra espida –dicía– roe moito o cu': “Con dezasete anos, aínda un rapazolo, botei polo mundo trala roda de afiar. Os pais déronnos os camiños para andar, non tiñan daquela outra cousa, dende entón fun o pai dos meus pais”.