A familia do bacoriño

'A Xenerosa' da Cofradía, Parada de Sil, traía de camiño outro fillo máis que xogaría na casa co número sete. A familia moraba nun chozo, sen faiar, sen terras que traballar nin ovellas que coidar: no poleiro, só cacarexaban dúas pitas co cu desplumado e mais dúas poliñas de rabo corto.

   Traballaban a medias uns eidiños, eso sí, porén malia de seren persoas sen casa nin brasa, abofé que se querían coma dúas ruliñas, porque como di o outro: o cariño verdadeiro disque entra polo mexadeiro.

   O pai dos nenos, de pouca presenza, que se houber de escoller entre home, homiño, macaco e macaquiño, poría o dedo no homiño; esmirrado de figura e achaparrado de estatura, atendía de cotío polo alcume, coa retranca de seu, como 'o Calcaterras'; poucas veces por Plácido, que era o seu nome de pila.

   A Xenerosa, en troques, regordeta e lucida en carnes, muller botada para adiante, vitalista, resplandecía co seu sorriso contaxioso, que lle saía de dentro, do corazón: ría tanto coa cara como coas tetas, dota ela de expresión corporal, inundando de alegría á recua de fillos, clónicos, alegres e rebuldeiros, con ollos grandes e coa boca chea de dentes, brancos e afiados coma puntas de navalla.

   'O Calca' adoitaba saír ó xornal ás casas grandes de fachenda na época da sementeira e mais da colleita, porén os invernos, ameazaban de cotío longos e famentos: éche a condición do xornaleiro, ó non ter meda nin palleiro.

   Unha noite, ó solpor volveu do traballo cun bacoriño metido nun saco, triste e raquítico, por ser o derradeiro da camada e xa non atopar un teto libre por onde se enganchar á vida: un regalo da Casa dos Ferreiros, que simulaban dar o que tiraban ó lixo. O porquiño, os primeiros días, compartiu unha miguiña de leite co último fillo que lle tocaba aleitar Xenerosa: e saíu cara adiante! Viviu coma un máis, comendo cachelos do pote e cos mesmos agarimos das outras crianzas. Pasaron uns meses. Chegado o outono, pola fresca, xa andaba ceibe polos camiños rillando nas castañas pingueiras da ventada das noites de novembro, presumindo, todo farruco de papada e de pernís contornados, que abofé daba gusto velo.

   No cu da noite, roncaba feliz encima dun saco ó pé do leito dos nenos máis miúdos: ás veces, baixaban do camastro a facerlle cóxegas e mais aloumiños, entón o bacoriño abría a boca e ría deitado no chan, estarricado como un cachorro mimoso, ollando ós nenos satisfeito, gustoso daquela vida regalada.

  Porén, como non hai boa vida que dure cen anos, cumpriuse o refrán: a cada porco lle chega o seu san martiño. A mediados do novembro, o Plácido viuse na obriga de cravarlle o coitelo, con perdón, mentres os nenos choraban os sete chorares, aínda que, todo hai que dicilo, ó cheirarlles no nariz a papada fritindo  na tixola, cambiaron os choros polos sorrisos de ollos abertos coma pratos, esperando como paxariños a bicada coa boca aberta, cantando nos intervalos da espera: 'alegría, alegrote, que o rabo do porco está no pote'.

   Mais, durou pouco a fartura na casa da Xenerosa. Por san Valentín, a nai non atopou nin un triste óso para facerlle un caldiño de grelos ós cativos, famentos, que distraían a larota en abriren a boca  tragando as folerpas que, a modo de maná, caían do ceo. Despois dos xogos coa neve, aínda con máis ganas lles roían as barriguiñas os ratos da fame, brillando á luz do candil coma lucecús: os dentes brancos e afiados dos rapaces contrastaban co pote ennegrecido que colgaba do pao da lareira.

   Entón, o Plácido non aguantou máis os choros dos seus fillos, recordando o dito do señor Vitoriano de Mouca: 'as ganas de comer fai á vella correr'. Cómpre botar fóra da casa e buscar a vida como sexa, porque as bágoas con pan xa non serían bágoas, pensou. Acochado polo manto da néboa, que cubría os camiños e mailas casas da parroquia, o Calcaterras entrou a roubar na casa dos Ferreiros: retirou a tranca da porta da palleira con tento, erguéndoa un chisco por mor de non renxer. Entrou con tento. Ollou polo miúdo. Removeu as pallas de centeo dun recanto e alí, debaixo, estaba o tesouro en forma dun picouto de patacas. Colleu un saco de esparto que había colgado dun pau e encheuno, ás presas e a feito. Atoulle a boca cunha brazada que sacou dunha chanca e, mal como puido, cargou co saco e foi saíndo, devagar, coa cabeza dobrada no peito, minguándolle a estatura media cuarta, que de por si, non era moita: viña vindo, a modiño, ledo, pensando nos cachelos con iscos; paso a paso, paseniño, non for que un desafortunado tropezón cunha pedra do camiño, quizais como resultas da brincadeira dun malévolo diaño, o saco o esmagase contra o chan.

   De súpeto, neste intre de pensamentos agridoces, amosou o Teodoro no alto da escaleira da súa casa, parece que escoitara andar no ferrollo da porta. Arre demo! –exclamou– mentres estaba a ollar como un saco de patacas, medio tapado pola néboa pecha daquela mañá de febreiro, así polas boas, íase indo camiño arriba ó rente do chán, perante o seu nariz. Isto é cousa de bruxas, me cago en diola! –xurou, estrañado– ó tempo de brincar da escaleira e plantarse diante, co gallo de comprobar o demo, alí acochado debaixo do saco. Plácido só puido ver unhas chancas ferradas de xigante, que lle cortaban o paso. Axiña lle entrou un arreguizo polo corpo de abaixo arriba e non puido evitar un berro de misericordia: déixeme pasar, ho! Tarde píache, maricón! –lle respondeu o Ferreiro, máis malo cós piollos, home barrigón coma unha caracocha, alto coma un piñeiro, peito dun boi, que podía cargar un burro ó lombo, as mans grandes e negras eran pas de enfornar o pan.

   Vaite cara atrás a ceacú, desanda os pasos intrusos no meu lar! e baleira as patacas no seu sitio! logo vén que che hei de dar un recado –díxolle con cara de ferreiro, casca amarga gravada nas meixelas de tantos anos de oficio, traballando na forxa, mentres lle empuxaba no saco, a golpes, como debe ser, que con esta xente canto máis baixes a cabeza máis ensinas o cu –pensaba o Ferreiro– mentres o obrigaba a voltear como se for unha res coa aguillada de dous luceiros afiados e encendidos de carraxe.

   Así e todo, o Plácido coa carga ó lombo, aínda tivo que aguantar unha longa ladaíña de ameazas e mais outras trécolas e séculas que coma unha gavela de toxos lle estaban a ferir o corpo e mais a alma, restando do seu haber as poucas forzas que lle ían quedando, o malpocado: por que me roubas, desgraciado, despois de regalarche o marrán; por que, carallo, non te cortas os collóns, se non podes manter a tanta canalla pequena; non oíches na escola o conto da cigarra, malandrín, que andaba de troula e pándega no verao e no inverno, veña carallo a pedir ou roubar ós ricos, hai que deixar pan do verao para o inverno que segundo te procuras, así duras, non é, mamón?

   E sucedeu que ó emprender o camiño de regreso, de baleiro, saíndo pola porta da palleira, coa cabeza gacha e corazón entumecido, berroulle o Teodoro, co fin de fodelo e machicalo do mesmo xeito que unha chanca esmigalla unha noz: hei, carallo, Milhomes! Atende un chisco que te vas sen o recado para a Xenerosa –lle dixo coa retranca dun ser ruín e malvado.

   Entón, alancou tres pasos, achegándose ó carón de Plácido. Isto que quede entre nós –lle deitou na orella– pero dime cal é o sétimo mandamento da lei de Deus? Non furtarás– contestoulle– coma un neno lle habería de responder ó señor cura–. Está ben, certo. Agora, escoita e non te vaias esquecer desta outra doutrina, díxolle coma o mesmo demo, mentres lle retorcía unha orella: un gato pódelle roubar o queixo a un rato, non é? mesmo comer o rato dun bocado, certo, pero en que catecismo ven que un rato lle roube a comida a un gato? nin está no Catecismo do Labrego –lle berrou, feríndolle o cerebelo co martelo do tímpano.

   Plácido escoitábao, calado, desexando escapar de alí a fume de carozo. Entón, o Teodoro abrazoulle a cintura cunha man, do mesmo xeito que abrazan os osos, e coa outra arreoulle un sopapo nos fociños. Este é o recado que che quería dar para a Xenerosa, que me está a tocar o nabo con ese xeito que ten de rir, que me  perde o sentido... dende hoxe, recordarás o sétimo mandamento e agora vaite por onde viñeches! xa quedas confirmado, lle sermonou coma un bispo.