A caligrafía dun mestre da ribeira do Sil

Anda, rapaz, achégate onda min, que quero ollar as túas maos de señorito, brancas, que se poderían bicar coma as dun cura; en troques, mira como están as miñas, traballadas coma as dun ferreiro na forxa, non hai comparanza: naciches ceibe como fillas no alto dunha caracocha, pasando lonxe de ti a estampa dun destripador de terróns en seara ladeira co carrelo dobrado no peito ou agachando o pescozo cun feixe de estacas degalladas dun castiñeiro; abofé que o teu berce foi envurullado nun traxe de liño, sen as ataduras dos catro mandamentos no ser dun ribeirao: gancha, corda, cesto e saco.

     Onte, coa gancha cavando uns pataos de viña; hoxe, co saco e coa corda de pita na carrexa de feixes de leña; na vendima, rubindo polas petadas da ribeira do Sil cestos culeiros ateigados de uvas e, no entretempo, de andaina cos barquillos polas feiras, coa barquilleira ao lombo cara as romarías de Triguás, nas Cadeiras noutra bando do río, nos Milagres ou onde cadrase –díxome con voz pausada o señor Vitorino de Purdeus, descansando da sega da herba, que a gadaña tira moito de un, axiña do almorzo de patacas guisadas con iscos ao abeiro da sombra dun carballo.

     Estas foron as plumas coas que estiven a escribir liñas nos eidos, engadiu, revirando os dedos engarabitados, cara arriba en forma de cunca, corenta anos cumprindo cos mandamentos do ribeirao como Deus manda, nas xeiras que tocaban na roda do ano: como testemuño podes ollar os mangos das ferramentas gravados nas palmas das miñas maos, encalladas, recalcou mirándome en fite.

     Mira nos libros que na terra non se albisca futuro nin, mesmo, coa carreira de cura onde andas agora co quebracabezas do latín, que duns anos a esta parte os tempos non son os que foron, seguía dándome consellos o señor Vitorino coma un pai lle debuxa o porvir ao seu fillo.

“Mosteiros, capelas, petos de ánimas, cruceiros; lugares de rezo e de tormento; salvadores da nosa alma: curas, freires e freiriñas, bispos e beatas, ceos, purgatorios, limbo de xustos e de dindáns, penitencias, autos e infernos: duns anos a esta parte, a xente xa non mira por gañar o ceo; están a percorrer na arañeira da rede e mais nas tribunas e palestras, aires do nordés iconoclastas e laicistas, amigo Vitorino, nas pías da auga bendita dos mosteiros, comen os porcos e beben agora os cans”, confesoume don Feliciano, o cura que casara coa rapaza máis linda da parroquia. Xa que logo, rapaz, como fagas a cama vas durmir, mais agora estamos aireando o meu leito de xergón de follas de millo.

     Como che estaba contando, ao final, conseguín a caligrafía dun mestre abrindo regos na terra, dereitos e aliñados, que daba gusto velos. Deberes que me deixou a escola dos meus pais cos recantos herdados: abrir regos para a sementeira das patacas e do millo; outros máis pequenos para os nabos; arraxar os arellos dos soutos, antes de pingaren as castañas; as caldeiras, na derrega dos lameiros; a cava, a renda e maila escaravella de oito pataos de viña, ao redor de tres cavaduras ao pé do río; no setembro, cavar a horta para plantar as coias e mais as verzas de Chaves; reguiños para as leitugas, tomates e pementos, no terreo do pozo. Arrincar os cozos das uces, arrombar a terra cara arriba para erguer as toleiras nas searas de centeo dos montes ladeiros, non sexa o demo que veña outro ano famento coma despois da guerra.

     Traballei coma un arado nos eidos ciscados como remendos na aba da ribeira do Sil, onde agora medran os silveiros e se acochan os xabarís, aínda que, daquela, había que traballar e saber traballar. A gancha formou parte dos meus brazos, agora de vello, condición do escravo, bótoa de menos.