Mouca de Sacardebois

Hai uns días escribín un artigo sobre a etimoloxía de Sacardebois: aldea fermosísima da ribeira de Parada de Sil, o meu berceonde me criei, estendida pola faldra esquerda que escorrega as augas no Sil, esparexendo cara abaixo os casares, a xeito de casiñas de monecas, ata bicar-las augas quedas do encoro de Santo Estevo, por onde asuca o catamarán. Entón, recibín un e-mail dun veciño que me preguntaba por a orixe doutros nomes curiosos do meu lar, como Mouca, A Casa da Culpa, Serradores.

Ti preguntas e eu respondo o que sei ou o que me parece, máis a miña resposta téñoa que dosificar por entregas, se non quero recibir unha reprimenda dos que mandan en La Región.

Nesta primeira achegada quéroche aclara-lo nome de Mouca. Mouca, como ti ben sabes, significa xorda. Recorda o dito: a palabras loucas, orellas moucas. No lugar de Mouca lembro, de cando neno, que había tres veciños. Tempos atrás, poida ser de morar só un nunha choza que habería por alí, que sería o primeiro habitante do lugar. Nesta familia pobre vivía A Mouca, unha nena parva, coitadiña ela. Xa sabes que os galegos somos moi dados ós alcumes. A xente cambiou o nome do lugar polo alcume desta muller (unha metonimia) que estaba máis xorda que un pene do. Isto é bastante frecuente na orixe das toponimias. Recordarás a Virxinia do Val, que recoñecía a tódolos veciños polos nosos andares. Nunca escachou a ola, cando viña da fonte con ela na cabeza, paseniño, lendo o camiño cos pés. Tamén era coñecida simplemente como A Cega. Neste caso non se obrou o cambio do nome, porque o Val onde vivía estaba moi afianzado. Tal caso non se daba co lugar de Mouca, que esperaba ser bautizado.

A explicación destes cambios semánticos ven dada pola economía da lingua. No falar diario tendemos a empregar só as palabras imprescindibles para que nos entendan. Aí vai un exemplo de cómo se pode ir podando a fala (os rapaces son moi hábiles comprimindo os textos das mensaxes que envían cos móbiles): esta mañá había dous lobos no lugar onde mora a muller mouca: lobos preto da casa da Mouca: lobos en Mouca.

Agora alí vive o Luís de Mouca. Cando vou por alí nas miñas vacacións gústame ouvir como falan os meus veciños, escoitando moitas veces a expresión Mouca para referirse a Luís. Testemuños que veñen confirmar, unha vez máis, como se van conformando os topónimos.

Espero que a explicación for do teu agrado. Na próxima entrega, falaremos da Casa da Culpa.