Xa canta o cuco en Requián

O inverno vai quedando atrás en Requián, Parada de Sil: un lugar tranquilo para a introspección nestes tempos que van de présa, “carpe diem” de cada quen, un escenario acorde para escoitar na súa antiga ermida de San Brais o “Requiem” de Mozart no pasamento dun veciño que se foi e, axiña, acompañar ao cuco no canto da primavera de Vivaldi, que amosa cargada de vida no alto do miradoiro de Triguás coa acústica da Ribeira Sacra debuxada en liñas quebradas dun gran auditorio.

    “Requián”, malia de ser un vilariño, coma outros da contorna, ten un non sei que de avoengo. Certo, de atenderes a súa etimoloxía, disque foi antano Vila Reccilani; é dicir, vila de Reccila, fillo do rei xermánico Hermerico que reinou polos anos catrocentos e pico.

      Nesta aldea, de tanto copete, morou antano unha muller que bailaba entre bruxa e meiga. O Ninguén lembra o seu nome de pila: os máis vellos dos vellos do lugar, que por entón eran uns raparigos, falan dela co xenérico de “A Vella de Requián”.

     A madeixa da memoria cómpre desenredala con tento, non se vaia a enmarañar, así que agarra o fío por unha punta e vaia tirando, paseniño, mentres eu vou tecendo unhas liñas: “A vella de Requián percorría a bisbarra de Caldelas camiñando acochada polo fondo das carriozas que serpean entre os eidos da ribeira do Sil; outras veces, gustaba máis dos camiños abertos de carro que xonguen as aldeas da montaña; de cando en vez, tamén se vía como alma en pena, de andaina polos camiños de ferradura rubindo dende Barxacova, San Lourenzo, Senra e Casa do Vento ou baixando dende os Fiós, Espiñas a Rabacallos: parece ser que sentía cóxegas nas orellas ao escoitar a carraca do muíño.

     Tiña sona de muller tarambaina, camiñando sen acougo de acó acolá: facíalle un buraco polo cima e íalle comendo o miolo ao panciño. No setembro, acudía aos Milagres; outras, aparecía osmando na feira de Montederramo, latricando soa, ou alá enriba no cumio de San Mamede cos brazos abertos, cismando ao Altísimo por conseguir non sei que dons e, mesmo, na feira dos bois de Chandrexa de Queixa. Abofé que estaba en tódalas partes, fuxidía e omnipresente coma Deus.

     Disque devecera polos terróns de azucre, de cando moza ía coas ovellas para o monte, e que lle caeran os dentes cos primeiros afogos da menopausa, que se lle presentara prematura, dun mes para outro, sen darlle tempo ao seu home de facerlle un fillo. Así pois, había xa anos que non podía rillar as codelas do pan centeo, porén gustaba moito mollalo en viño con azucre, aínda quente do forno; decotío, tamén a vías chuchando nun chourizo nos días de precepto de Coresma; larpeira, cona de vella!, sermonaba o cura para os seus adentros sen poder facer xeito dela. 

                                                       Escoita o cuco en Requián.

A vella de Requián era unha mullerciña, diría eu, máis anana que pequena, en troques, iso si, lixeira de corpo e viva de mente coma unha carriza. Presumía de levar sempre un pan sen encetar, agarrado no peito coas dúas mans de dedos curtos e medio murchos: nin para escarvar nos buratos das orellas lle servían. Xa vas con outro pan, Carriza?, preguntábanlle os veciños. Ela botáballes a lingua de cadela esfameada. Non levantaba máis dun palmo, mais era toda ela veleno. De tanto camiñar e pouco comer, pola noite acompañada do ruxido do leito de xergón de follas de millo brincábanlle as tapadeiras dos potes por riba da cabeza; outras veces no percorrer ceibe do seu soño confundíase no ar, envurullada nunha nube de la, deixándose levar nunha viaxe polo canón do Sil. A coitada estábache tola de todo. Dende había anos, metéraselle no caletre que o Benigno, o seu home, andaba a facerlle as beiras á Rosa mentres ela desaparecía polos camiños. Era esta muller, a Rosa, unha veciña de Teimende aínda de bo ver, de patas gordas e moi lucida de peitos, que daba gusto vela camiñar contornando as nádegas, exuberante de curvas e contracurvas, os domingos cara a igrexa coa cara lavada e vestida de cores vivos de festa. Por causa desta muller fermosa, como a vaqueira da Finojosa, por envexa, a Carriza deixara embruxado ao Benigno co mal de ollo: quedara castigado, de por vida, a mirar sempre cara arriba, vivindo sen atinar onde poñer os pés; só tentando coa man podía atar os mallós da chancas. Dada a súa condición de mirar ao ceo, aprendera a predicir o tempo os días de sega así como guiarse polas estrelas do camiño de Santiago. Toda a vida cargou o Benigno, o coitado, co alcume de Miraceo.

     Mais unha mañá de novembro, coa caída da folla, a Vella de Requián apagouse por causa dun mal vento  no camiño de carro que baixaba ao mosteiro de Santa Cristina, cuberto o leito dunha alfombra de follas marelas e ocres, arrincadas das pólas dos vellos castiñeiros, algúns xa caracochas con fillas tardías agromadas, trala ventada no amencer do día de defuntos, cun pan afuracado quentándolle o corazón: ao lonxe, escoitábanse as campás da ermida de San Brais de Requián exhalando sons tristes de “requiem”, mentres a rapazada, en troques, alegre e mais rebuldeira, cantaba no recreo da escola: // Ting, tang, ting, tang! / Pola vella de Requián, / as codelas non as quere / o miolo non llelo dan” / Ting, tang, ting, tang! //