domingo, 14 de febreiro de 2010

O Moucho de Aguil, de sereno en Madrid


A media noite, encamiñeime cara á rúa da Cruz, peguei unhas palmadas, namentres chamaba ó sereno: Sereeenooo…! axiña, contestou dende lonxe: yaaa…vaaa…! Logo, máis preto de min, anunciou a hora e mailo parte meteorolóxico con voz máis potente e pousada: Son las doceee… y serenooo..! O Moucho de Aguil era, daquela, o vixiante nocturno da rúa da Cruz, paisano da Ribeira do Sil, de Aguil, de confianza, pois; moi amigo de percorrer os camiños cun candil a media noite co fin de espantar as negras sombras das portas das casas e dos cortellos dos porcos da ceba, de aí o alcume, e disque como xa non quedaba xente no seu vilariño, se viñera cara Madrid na procura do sorriso da fortuna.

Son-las-do-ceee…y se-re-nooo…! –repetiu unha vez máis, marcando as sílabas– porque aquí, ós naturais da vila, que son por riba dun millón, había que engadir os forasteiros, a xente de paso; e onde bule xente, hai negocio: dous cans e mais unha cadela fan un real; catro reais, unha peseta; unha propina por aquí e mais outra por alá, un peso; e, como dicía o outro, gran a gran énchese unha tulla.

   Seica estaba a xuntar moito diñeiro dos hostaleiros e mais dos clientes das numerosas pensións e fondas que, por entón, había ó longo desta rúa, a unha carreiriña de can da Porta do Sol.

   Nun tris, amosou pola embocadura dunha rúa estreita, noutro estremo, picando no chan de pedra co chuzo ferrado tac! tac! tac! tac..! con gabán, cinto e viseira, segundo as ordenanzas do Concello, coma un garda civil xubilado, viña camiñando coma sombra de ánima en pena, metendo medo, que nin diola! matinando en galego a súa filosofa, ou rosmándoa polo baixo, ó tempo de berrar en castelán a xerga do oficio de sereno.

   'O Moucho' convertérase en ventrílocuo, sen darse conta; mesmo de padecer tolemia de Babel, incipiente, debido ó desdobramento da súa personalidade e á practica do bilingüismo, coma resultas das horas de parrafeo, para facerse a se mesmo compaña nas longas noites de inverno, remarcando o ritmo das palabras coa pica do chuzo.

   Era o amo da rúa nas horas serenas da noite, onde só se moven esvaecidas sombras fuxidías; rebuscaba, no disco duro da súa caluga, a parola axeitada en castelán, que habería de servir de canle para chegar ó corazón do cliente, co fin de afrouxarlle a carteira e  sacarlle algún peso, que era do que se trataba.

   Víñase para acó, lixeiro, rascando, co pico do chupo, as reixas das ventás dos negocios e das habitacións dos baixos, canso de soprar co agudo asubío de latón, que lle deran no Concello, e que non acudise a policía, o pobre, 'que lle facían menos caso cós pitos dun sereno'.

   Mal como puider, estaba na obriga de espantar ós malfeitores, os cales, coma lobos ou teimados raposos, acochábanse nos recunchos, ó asexo, esperando á desvalida vítima; xente sen leito nin teito, pillabáns de navalla e de malas artes que saían á noite coma feras a rapinar ó transeúnte, amparados polo manto da noite que ía caendo encima da cidade, silandeira.

   Mais non era tal na rúa da Cruz, que O Moucho de Aguil mantiña a súa rúa limpa de ladros, dende había anos; anxo da garda nocturno que mantiña a orde e vixiaba as propiedades dos veciños os cales, a cambio dunha puñada de pesos, poderían repousar a perna solta sen preocupacións nin sobresaltos; nunca se detiña a parolar con ninguén, sempre camiñando de acó acolá, e non era raro de lle medir as costas co chuzo a máis dun malandrín, polo que fora condecorado no Concello e lle subiran a paga co grao de auxiliar de policía.

    Viña vindo cara min, tintinando a puñada de chaves dos portais, pendentes do seu cinto, ó tempo de alardear de falar idiomas, sen trabucarse na súa caluga, ó procesar en galego e falar en castelán; ás veces, ata se atrevía coas mesmas falas dos guiris:

“Yaaa…vaaa..! tanto berrar, sempre con présas, ya voy, okay, señor..! carallo que te pariu, que teño toda a noite por diante, no se desespere, the time viene del cielo, vite! vite! non has de ter esas présas en sacar os cartiños do teu peto; el tiempo, lo único gratis que tenemos los pobres, money! money! non, iso non, que che han de picar as maos..., yaaa…vaaa…! cando agarres un peso, coido que aínda lle has de botar un responso de defuntos, a que che doe soltar un peso? dóeche coma se che houbesen de cortar un ril..., mañana vendrá otro día y pasado, otro…mal demo te parta, a estas horas…, yaaa…vaaa..! one bedroom, okay, cinco pesos…a que viñeches a Madrid, de putas? ah, non, se é o Modesto de Miranda, outro barquilleiro de Parada do Sil, outro ribeirao, na diáspora…”

   O sereno de Aguil rosmaba polo baixiño, mentres escollía unha das chaves de ferro das máis grandes, para desatrancar o portón de madeira, preguiceiro e laión, da pensión Flora con carraspeira crónica, debida á ferruxe que van deixando os anos nas bisagras e mais nos remos dos que chegamos a vellos.

   Despois dos consabidos saúdos, boas noites e tal, subimos ó primeiro andar; mentres me acomodaba nunha alcoba veume á cachola o refrán, que aprendera de cando estiver na montaña, preto de Aguil,  coas vacas para o monte; os serenos son os amos da noite, cumpría caerlle ben, que me pode achaiar o camiño en Madrid, coñecen a tanta xente... con este pensamento lle soltei a rima, sorrindo, como o que non quere a cousa:“No fiadeiro de Aguil, tres mulleres e un candil”. Certo, dixo devolvéndome o sorriso, pero fitándome ó mesmo tempo cos seus ollos chispos, penetrantes, afeitos a escudriñar na noite coma os gatos e mouchos: agora xa non hai fiadeiro, nin mulleres; ó candil apagóuselle a mecha, a Aguil fóiselle apagando a vida; unhas aldeas van morrendo; noutras, xa non roxe ninguén, explicou gabándose, o pillabán. Como tódalas mañás cedo, á alba, se recollía cos petos cheíños de cartos, que daba gusto ver tantos 'cans, cadelas, rubias e pesos' e todo, así que, con razón dereita, ríase do mundo.

   Despois de trinta anos de acomodar ós trasnoitadores de Madrid, xa co corpo curvado polo peso dos anos, mesmo polas vinte e tantas chaves de ferro dos portalóns de madeira de pensións e fondas, e mailos cortellos dos veciños aliñados nos andares da corralas, que lle estiveron a tirar do corpo cara abaixo durante tantas noites colgadas do seu cinto, o sereno da rúa da Cruz, o señor Severiano, volteou a Galicia, xa xubilado, a gozar dos airiños do mar coa filla maior, Aurora, moi amiga de misas e de novenas, que quedara para vestir santos, a pobre, engurrada de tanto incenso e de ora pro nobis, sen probar abrazo cumprido de ningún mozo: a pobre, xa na altura das calores da menopausia, renegada como resultas de negarlle ó corpo o que é de seu: "Pasei a vida sen un mal pensamento, nun un roce, nin un bico, nada de nada –se laiaba a coitada, virxe como a aurora do amencer– mesmo que for cun mozo mariñeiro, famento e ansioso, recén chegado de Terranova de pescar o bacallau, máis que nada para probalo, disque sabe mellor que comer unha laranxa, pero nada de nada, aínda que a min tanto che me ten, que duns anos a esta parte xa non me chama, nin cousa ninghuna, a pobre, vai morrendo murcha na entreperna... ademais, por outra banda, fun recompensada polo ceo, cun pisiño en Vigo, no alto do Castro, onde me vou recoller co meu pai, que tornou de Madrid con moitos cartiños aforrados".

   Particulares, que esqueceran as chaves; os viaxantes de provincias, que acudían ás pensións; os guiris, amigos de museos, dos touros nas Ventas, de ceas, de verbenas e de festas en Pasapoga; solteiróns que viven a corpo de rei, artistas de teatros e cabarés, pupilas de Venus e demais ralea, que se recollían ás altas horas da noite, teimaban en chamar polo sereno: Sereenoo…! Seeereeenoo…! Mais ninguén respondía ás insistentes chamadas. O Moucho, canso de patear a rúa da Cruz, había días que se erguera en voo, de retorno a Galiza. Dende entón, as noites, nas rúas de Madrid, non eran as mesmas: noites perigosas, desamparadas, silandeiras, tristes… A voz, yaaa…vaaaa…! gastada polos anos de uso, rematou enmudecendo en tódalas rúas da améndoa dos Austrias da capital.

   Ó poucos, habería de aparecer o enxeño do porteiro automático, borrando das noites madrileñas a figura entrañable do sereno picando co seu chuzo no chan empedrado, tintinando puñadas de chaves, mentres acudía ás chamadas, solicitando o servicio do sereno. Sons e voces que arrolaron ós veciños de Madrid centos de anos, pero a roda do tempo, que xira sen acougo, foi cambiando as costumes: dos primitivos e vulgares berros, a pleno fol: Yaaa…vaaa...!  mudou ó refinado e relambido: "Diga, ¿a qué piso llama, por favor?

Ningún comentario: