As fillas da caracocha, airiños da miña terra

                      _______________________________________  
                               
                                  3

                    Faragullas de ourego

“Ourego. Herba olorosa perenne da familia das labiadas (Origanum virens), de flores brancas ou rosadas en espiga, moi usada como condimento. A zorza dos chourizos pode levar ourego”. 

Airiños da miña terra

Aire. “Mestura que, constituída por osíxeno, nitróxeno e outros gases amais de vapor de auga, forma a atmosfera da Terra”. Vento. “Aire atmosférico en movemento” (RAG). A auga, a terra, o AIRE e mais o lume, para o filósofo Empédocles, e mais tarde para Aristóteles, que denominou elementos, foron os principios básicos que constituían o mundo, teoría que séculos despois quedou desbotada cos avances da ciencia. O mundo sería, pois, unha determinada mestura deses catro elementos.                                            

     Sen embargo, querida Claudia, malia non querer esmiuzar agora tal teoría, con todo e iso, o ar para os filósofos helenos tiña esta simboloxía de hálito creador, de sopro de palabra, o mesmo concepto amosa no Xénese coa creación do home, de luz e mais lixeireza, de mobilidade e mais de liberdade como o voo ceibe das aves.                     

     A fraseoloxía coa palabra “aire” é abundante no galego, mais para non andar co aire nas pólas, pídoche, Claudia, un respiro de atención, que nun airiño de Deus remato o conto e xa quedas libre de planear ó teu aire como unha presumida bubela.       

    Ó reler o escrito ando no aire, tirándolle dardos ás erratas, mais axiña me enfado, mecagoná! que corto o aire co lapis! co cello engurrado do mal aire que me dá: como se for o aire de mariñeiro maniático de cando arranxa o camarote colocando cada cousa no seu sitio, aire que respirei cando mudei de aires nun cruceiro a Bos Aires, demoño de bucle redundante!  
                                                                                                              
     Vou como unhas castañolas co aire de primavera que abanica as folliñas de castiñeiro nos soutos da ribeira escoitando o lene sentir da natureza; co aire fresco que alivia as calores de verán na pasarela que serpea ó carón do Mao; co respiro de aires antergos de tumbas abertas en canal na aira da necrópole de San Vitor; vou de compaña cos aires renovadores do concello de Parada de Sil que poñen en valor o rico patrimonio que é de noso: aires de brisa renovada na proa do catamarán que asuca o Sil, airiños de música de concerto no mosteiro de Santa Cristina, aires de achego de veciños que aventan coa criba de media lúa castañas secas en Purdeus.   

     Que se afogue eolo que aviva o lume devorando carballos e piñeiros! Suave airiño que seque as bágoas de desconsolada nai por un mal aire que lle deu a un fillo; mal berce de aire nado no océano que trae preñadas as nubes de ruinosa sarabia; non atopo abanico menciñeiro para saírmos airosos desta crise; que leve o demo o mal aire que ventan os adegueiros de cara ó futuro; noites de pedra cos fachinelos pechados para os políticos, algúns, que rouban con aires mentireiros de “non me consta”.                        

     Sopro de alento a persoas desvalidas que viven do aire; fol de aire ventoso que limpe as culpas a un pobre necesitado que rouba a un rico ladro; solta de gas ó aire polo escape de atrás que nos alivie dos recortes o día da festa das urnas, mandando ós que tornan a auga para o seu muíño, a tomaren o aire de Villadiego.                               

     Vento oportuno que esfarele a polución do escape da sociedade de consumo para que repartan o pan ós que veñen con cara de fame a petaren na porta da terra de promisión: que derruben as tupidas cribas nas fronteiras de alto aramado! Mal vento de Tarifa que sopra en dous sentidos: vento en popa a toda vela nas táboas do surf dos mozos ricos e vento tempestuoso que envorca as vellas dornas afogando a mozos pobres de color que veñen do sur, en guerra. Airiños de Parada de Sil, a terra onde me criei.

As fillas da caracocha, relatos breves. O retorno.

  

                      ____________________________________________                                            
                                     1 

                     Faragullas de ourego

“Ourego. Herba olorosa perenne da familia das labiadas (Origanum virens), de flores brancas ou rosadas en espiga, moi usada como condimento. A zorza dos chourizos pode levar ourego”.

O retorno
                                                                             

Despois de corenta anos na diáspora, un veciño de Parada de Sil retornou á terra que o vira nacer co seu deber cumprido. Pasaron moitos anos, Claudia, dende que se fora, buscando novos aires noutra banda do océano. Hoxe, despois da sobremesa, está a descansar, rodeado dunha morea de libros, na randeeira da galería que mira á ribeira do Sil, ó compás do vaivén da memoria, lembrando a primeira infancia coa nostalxia dun neno desexoso de volver a Arcadia.

     Á tardiña, acompañado do can, Troco, orfo do Tres, agora á procura dun novo amo, vai indo paseniño, lembrando o percorrer da súa vida, xa no outono, entre as paredes das canellas e mais polos camiños vellos por debaixo de Parada por onde case que non roxe ninguén.                                                    

                                      

     –Para, avó!, tranquilo, que cando enfías o conto pareces un xoguete autómata que non para até que volve o resorte ó repouso que é de seu, non me cadra que un indiano viva rodeado de libros –inquiriulle Claudia, a neta máis medrada.                                    

     –Don Antonio foi catedrático nunha  recoñecida universidade de América. Deixa que remate o relato, que son doado a trabucarme, cando ando a zurcir un conto cos fíos doutros relatos esfiañados, despois da escolma para mandalos ó prelo.                                     

     Escoita... á beira do camiño, mira os eidos ermos; preto dos regatos, os lameiros, daquela derregados con primor, hoxe abandonados a mercé dos silveiros: pegadas de retrincos de vida das aldeas da Ribeira Sacra, feridas de morte polo éxodo rural, hoxe xa estiñadas. Así e todo, os castiñeiros centenarios continúan ergueitos cos brazos abertos de alados xigantes vendo pasar o tempo, enchendo de vida os soutos da ribeira do Sil, cercados con paredes de cantería, recubertas de perrucas de musgo, e rematadas nun lazo de portelo, obra primorosa dos mestres canteiros de antano.                                                   

     De cando en vez, repousa sentado na tapa dunha parede tirando do fío dos  recordos que evocan estes lugares tantas veces recorridos na nenez: a mesma sensación de Odiseo de volta a Ítaca. Porén, unha tardiña, no solpor, caeulle a alma ós pés trala ollada do devir do tempo que dun sopro arrincara as estampas do calendario dos devanceiros que viviron nestas aldeas: e con elas, cinsa do vento, fóronse apagando os airiños que daban sentido a estas parroquias do rural en Caldelas... 

     –Todo se andará, avó: “A Ribeira Sacra será declarada 'bien de interés cultural (BIC)', Parque Natural de flora e de fauna autóctona, Reserva da Biosfera, Patrimonio da Humanidade” –engadiu a nena abrindo o libro de Ciencias da Natureza de 5º de Primaria.