luns, 13 de xuño de 2011

A raposa


Naquela, de cando neno, unha familia de raposos, que vivía na fraga do Covelo que hai por enriba de Sacardebois, tivo a ben arranxar unha merendola un día de febreiro que ía unha friaxe do demo... e disque lle tocou á raposa, tralo xogo de tres en raia, baixar do tobo á ventar no resío das casas co gallo de cazar unha pita, un coello ou, mesmo, un niño acochado de ovos, disfrazada cunha saia negra que atopara tendida ó sol trala colada dunha señora viúva do Real. Así que aquela mañá de branca xeada, acompañada dos berros da curuxa do alto do piñeiro de Viana, que termaba co frío, viña vindo cara abaixo. No regato das Porcallas pegou os ollos nun vistoso vichelocrego: o moi zorro tentouno cunha mioca, mais o mingulirón ríase do raposo bailando na punta dunha galla, entón a raposa díxolle: 'Estás fraco, papafigos'! e continuo baixando da mesta fraga dos montes de Viana, guiado polo fume co cheiro dos calderos dos porcos do lugar de Mouca. Disto vaiche boa os anos que pasaron, mira por entón aínda se daban os nenos, os cregos, as vacas, os carros cantando polas corredoiras, os mozos aturulando cos cestos culeiros cargados de uvas noutra banda do Sil... pois como lle estaba contando aquela mañá fría, uns golpes crueis, sen misericordia, co chamador de ferro aporreando o portalón do patio da miña casa, espertaron ós meus pais do sono profundo das primeiras horas do amencer.

    –Quen será a estas horas na porta, desta maneira mexendo? –rosmou o meu pai con cara de poucos amigos–. Axiña, pegou na pera da luz, tirou do cobertor de la, ergueu do leito, deulle a volta ós calcetíns, calzou as chancas, atoulle os amallós, baixou ó patio, botou un carallo, desatrancou a porta, mexeu no tarabelo e foina abrindo con tento, mentres se resistía, renxendo pola ferruxe das bisagras de moitos invernos: que pesada, carallo que te fixo…!

   –Bos días, señor Xan Lanas, desculpe por chamar a estas horas, pero como onte non lle vin as pitas nos eidos, pensei para os meus adentros: nesta casa non queren pitas que lle estragan a sementeira do millo na primavera, así que venderanme unha baratiña e quizás me regalen outra  co cu pelado, que si isto que si aquilo…

   –Habelas, hainas, e todas están no poleiro, vivas e cacarexando pousadas nos paos de amieiro, e logo pois?

   –E logo si, a que hora as veñen deixando soltas?

   –O galo é quen dá a hora, eu non me meto niso, hoxe non quixo cantar a alborada, porque seica que anda por aí solto o raposo que baixou cedo da fraga, antes de cantar o galo; polo si ou polo non, están encerradas, co cu arreguizado para non cantaren a posta dos ovos, os picos baixo as ás facendo o morto... non me veña tan cedo con trolas, que lle venda unha pita que lle regale outra, para cousas de cine xa está Xan das Bolas, e déixeme de contos e de fábulas que me ferve o caletre por rimar ripios como ós pitos, os píos..., píos.
   –Mire que lle diga, que non quero meterme en cousas que non me veñen nin me van, porén por que non atranca a porta do poleiro cunha palla de centeo?

   –Non sei que me di que cousa estraña me sinto, as galiñas, os coellos e mailos porcos son cousas da muller, como for antano na casa do rei Recesvinto: no solpor, recada as pitas, chamando a cada unha polo seu nome; logo, atráncalle a porta e córrelle o pecho, non sexa o demo que de noite... 

   –Certo, son cousas de meu, en que estaría pensando, bóteme a culpa encima. Mais escoite que lle diga entón, antonte que pasei por aquí, parei detrás dunha parede, que me gusta fisgar e contarlle as pitas: ten unha galiña choca cunha rolada de pitos, que dá gusto velos rebulindo ó seu redor; dúas pitas vellas co cu ó aire, fraco e engurrado, que dá noxo velas; outras polas xa poñedoras, lucindo plumas de poucas primaveras, andan ó carón do presumido galo facéndolle as beiras, maraxá de Oriente no seu harén de plumas.

   –Eu non reparo nas cousas miúdas da miña casa, mais ándate con coidado, meiga, que coa muller, que é a que manda, valas ter cucas.

   –De min a vostede, estará comigo que as pitas vellas só lle están a comeren o millo do cabaceiro, posto o último ovo coa barriga baleira, mudan a pluma e entran na vellez, a partir de entón todo se vai pola cloaca sen proveito ningún para vostede.

   –Tamén eu teño branco e asucado o cello, non por iso me matan cun pao tralas orellas coma se for un coitado coello!

   –Non, non erga a voz, ho! Escoite, que lle quero deitar na orella un trato:

   –Nin tratos nin farrapos de gaita, que as pitas vellas están reservadas para a miña nora nun caldiño, cando no outono veña o meu netiño, sabe...?

   –Sei, sei. Escoite o que lle quero dicir, os pitos, unha ducia, sonlle moitos, na aira xa non queda grao espallado na malla do verao, nin miocas, nin saltóns que vai frío. Mire que lle diga, vaime dar dous polos para os meus cachorros, que coa neve non tiveron reis neste nadal, os coitadiños, gustaralles tanto xogar con eles, e axiña virei voando por outros dous até sumar catro. Logo, como un favor que lle quero ofrecer, virei polas pitas vellas e non lle tocarei ás polas poñedoras, que as deixaremos para o nadal do ano vindeiro, palabra de honor da raposa veciña, e non se esqueza esta noite de atrancar o poleiro cunha palla de centeo.

   –Que raposa nin que cu de rosa! Vostede quen demoño é? que non a recoñezo con ese fociño afiado como rato do faiado.

   –Quen anda aí? –berrou a miña mai asomada na galería do patio.

   –Ninguén, contestoulle o meu pai: unha señora que nos quere facer un trato, para nós barato.

   –Outra vez o raposo disfrazado de vella engaiolando ó meu home... burro, cacho burro! Que é o zorro, o zorro que vén polas pitas, virxe santísima, o zorro raposo no poleiro…!

     Entón, a mai, en menos que canta o galo, presentouse na porta do patio enarborando unha forquita de tres gaios, a de cargar no carro gavelas de toxos, desbaratando o trato coa raposa a cal, véndolle as orellas ó diaño co tridente, escapou fuxindo cara á fraga, espíndose da saia da señora do Real na altura do rouso dos camiños da fraga, mentres dicía tirando do rabo pola petada do camiño de carro de Forcas: 'Deus che me libre da forquita de muller que manda, que con Xan Lanas, que rima versos e apanda, fai trato doado a raposa'.



2 comentarios:

Carros antigos dixo...

gostei muito do conto da raposa bem como dos filhos. também á que elogiar o seu actor porque está bem escrito o seu conto. muito agradecido robalo.

Mirequelledigo dixo...

Parabéns polo conto! Andaba á procura do "Conto de Xan de Lanas" e din con esta estupenda versión.
Moito ánimo e a persistir, que non queda outra!