martes, 11 de outubro de 2016

Estampas dun pasado esquecido




Mira, Claudia, neste documento da fundación da Casa de Viana, que atopamos nunha arca do faio, ten que haber gato pechado: hai que facerlle un estudo lexicográfico, acompañado doutro semiótico, comentáballe o mestre en filosofía e letras, retornado a revivir as lembranzas de cando neno nunha aldea da ribeira do Sil.
                       
“Sello quarto, dez maravedís. Año 1677 –estaba  a ler a cada pouco un vello atado de papel de barba, escudriñando cos ollos chispos por detrás das lentes, a piques de caeren da punta do nariz– o   mosteiro de Monterramo afora o lugar e casa de Viana a don Francisco Vázquez de Páramo y a sus herederos y sucesores por las bidas (sic) e espacio de tres señores Reyes Católicos de España (...) que dichos Francisco Vázquez de Páramos y sucesores dé la Renta cada año por San Martín, cuatro gallinas, pagaderas en el Priorato de San Adrián. Atentos le hazemos (sic) dicho fuero por la menor renta de lo que merecería pagar. “Sello quarto, dez maravedís. Año 1677”. 

Aplicándolle o sistema pitagórico, temos:sello quatro’, 4;dez maravedís’, 10; 10=1+0= 1; ‘año’ 1677= 1+6+7+7= 21, 2+1= 3; 4+1+3= 8. O avó decatouse de que todo ía encaixando: “Catro galiñas, tres reis e mais un santo tamén suman 8, (oito)”, repetiu satisfeito; o oito (8) é o número clave! –recalcou, mentres ollaba en fite, con ollos de moucho, a cariña asombrada da nena. O profesor emérito, que oficiaba de meigo, era un humanista versado tanto  en letras como en números, próximo á doutrina da cábala simbólica sefardí, en liña con Pitágoras: “Tódalas cousas son números”... polo que tamén se sentía engaiolado cos intríngulis dos programadores informáticos: o sistema binario (1,0), o código ASCII que representa valores alfanuméricos nas computadoras, e así. Dotado dun maxín inquedo, percorría arreo sendeiros esotéricos, mentres matinaba hipóteses alternativas en torno aos mitos, bruxería e crenzas máxicas arraigadas no pobo do rural, desoíndo o criterio ilustrado dos freires Feijoo e Sarmiento.                
 Para retornar ao pasado, cómpren, ademais do cacho, unhas palabras máxicas que casen co número clave para que movan a vontade de Chronos, a ver estas, que acabo de glosar, dixo Claudia de 12 anos, ensimesmada cos feitizos de aprendiz no obradoiro meigo: “Por unha escaleira de 8 banzos vai indo, paseniño, unha gata negra, mentres un rato anda ao seu, entretido, con 8 boliñas de anís: a gata, chula como un 8, perdóalle a vida, deitándose no cima da escaleira... a gata está a debuxar o símbolo do tempo infinito, explicoulle o profesor...  ‘Chronos, vade retro’ a ceacú…!, berrou a rapariga así polas boas coma quen non quere a cousa, porén deseguida mudou a cariña doce de nena nunha bruxa de moitos piollos: e como é iso, que non vai...?, dixo, quedando axiña cos pelos erizados como puntas de arame, sen pestanexar, parada, expectante ollando en fite ao vello profesor... déixame a min, díxolle o docente emérito mentres se colgaba do pescozo un tríscele druída, que lle serviría de amuleto para retornar ao campo trillado do pasado. 
“Oh, Chronos, que vas movendo a terra ao dereito, faina xirar 8 veces 8 do revés! Oh, prudente Penélope, destece o teu manto outro tanto! Oh, linda Ariadna de cabelos dourados, tira do fío da vida e verás saír a Teseo triunfante do dédalo! Polo poder de 8 meigallos, polo cheirume retrógrado de 8 allos, que se esfume o presente e que volva o pasado de repente, bruxas fóraaa…!”, oficiou o avó, erguendo as maos ao ceo coma crego en pascua. Entón, así polas boas, o tríscele comezou a xirar lixeiro cara atrás até axustar o tempo na hora vella. 


                 Foise a luz...!, berrou dona Bernarda da Casa de Viana, varada os últimos anos no leito dunha alcoba, derreada dos cadrís... como resultas do conxuro, neste intre de apagarse a luz, as aldeas da ribeira do Sil quedaron sumidas nun escenario triste, gris, todo patas arriba mentres retornaba o tempo cara atrás até atopar acomodo na hora vella: os teléfonos móbiles tolearon de todo vibrando con sons e luces de urxencia até estouparen como petardos encima das mesas. Por riba das casas, ouvea o lobo. Ao lonxe, canta tristeiro un carro. No palco da festa, ornea un burro. No sagrado, as campás choran a defunto... e logo quen morreu? a ‘Morte’... cona, non digas! Onte, as mozas acudiran á romaría de Triguás, que remedia as dores das moas, hoxe van tristeiras cun velo negro aos oficios do pasamento da ‘Morte’ de Leiravella. Pola Barca de Baixo, vai indo un home solitario cargado coa barquilleira ao lombo. Un neno, con chanquiñas e pantalóns curtos, ‘o Milhomes’, está a marcar no chan un bucle de círculos concéntricos ao redor dunha caracocha, guiando un aro dun caldeiro furado, noutra man, un cacho de pan e, de compango, unhas lascas de touciño afumado. Unha muller con mandil e bata a cadros está, dálle que dálle, a mazar o leite na porta casa. Nas dúas abas do Sil, liñas de pataos de mencía, garnacha e mouratón: unha terra pobre de viños artesanais, ricos. O Sil baixa ceibe, ruxindo: para arribar á outra banda de Lemos, hai que ter a pericia dun argonauta esquivando os enredos das nasas e galaritos, que atrapan ás troitas, no balbordo das augas fuxidías. No solpor, as alfombras de asfalto desapareceron nun amén barridas polas escobas das meigas antes de montaren a cabalo das vasoiras cara ao aquelarre de San Xoán: entón, as aldeas quedan ligadas de novo por pistas de terra, camiños reais e de ferradura: tráfico preguiceiro de carros, burros e machos; no verao, homes pequenos cargan cestos grandes de pavías da ribeira para o troque dunhas tegas de centeo da montaña. Nas varandas dunha casa de Costrela fumegan os vapores de 8 pratos8de papas de fariña milla para os nenos da casa de certo pobre en eidos, aínda que rica en prole, antes de andaren, quentiños, cara a escola de Bouzas. O coche Barreiros, de liña de correo, trae as novas dos veciños espallados na diáspora. Os mércores, a bucina acatarrada do coche do peixe pita nas aldeas da ribeira do Sil o arrecendo do mar. As mulleres lavan no regueiro a pana dos homes, mentres fan o ‘Sálvame’ diario. Nas festas, as parellas bailan deseguido ‘o gato montés’, mais a parella de tricornes, en troques, permanece estaferma coas maos acariciando o mosquetón ao pé dun castiñeiro, xa caracocha. Maos branca e suaves, as do cura, mais, empoleirado no púlpito, de cotío amosa aires do mesmo demo: ‘as tentacións, o pecado mortal, que si o inferno'. Encima da mesa da escola, descansa unha vara de castiñeiro bravo: é a vella pedagoxía de ‘cala e ponte teso’, así e todo, antes do recreo a señorita ponse a quentar os copos do leite americano, pois a friaxe que vai ceibe polo camiño non atopa cancelas para deixar ateridos aos miúdos; nunha folla da enciclopedia Álvarez aparece estampado un xugo con frechas...                                                                                                            
“A luz, que xa volveu!, aínda que pra min está demais: antes co candil de carburo pechaba os ollos e deixábame levar, mais agora a luz eléctrica xa non me deixa pechar os ollos como antes”, dixo para os seus adentros a señora da alcoba da Casa de Viana de Parada de Sil.

Ningún comentario: