A ponte de Misarelas

                                                       Fotografía de Antón Rodicio

Hai un lugar na Ribeira do Sil que está espertando a atención de moitos visitantes. Me refiro ó canón do Mao, para os ribeiraos, o río pequeno o das troitas, río humano, que para grande, máis arrogante, gran canón y señor río está o río Sil, que nos acompaña como un pai no quefacer diario, aquí en Sacardebois, á beira das casas.

 

     A pasarela de madeira que, a modo de serpe, acompaña a baixada do río Mao está a gustar a naturais e foráneos. Certo. Os videos do Caserío da Castiñeira e mailas fotos dos turistas, amantes das andainas, colgadas na rede, dan testemuño desta obra e, mesmo, a recuperación da fábrica vella da Fenosa para o concello de Parada de Sil como albergue, sen esquecer a descuberta arqueolóxica do cemiterio medieval de San Vitor: lugares engaiolados de maxia, propios da Ribeira Sacra, a unha carreiriña de can uns dos outros, na contorna da parroquia de San Lourenzo de Barxacova.  
 

     Sen embargo, estarás comigo, volvendo a pór os ollos, e mailos pés, na pasarela,  esta longa beirarrúa elevada de táboas parece, ó lonxe, unha pegada caprichosa do home que deixou, así como non quere a cousa, para profanar un  entorno virxe dende os tempos de María Castaña; que queres que che diga? un sendeiro practicado ó pé do río, coido eu, que lle cadraría mellor, non si? porén, unha cousa é dicilo e outra é contar cos cartos, que cando un se pon a remexer na terra, o orzamento das obras, a maioría das veces, tira para atrás a moitos proxectos xurdidos con cabeza e sostenibilidade, doutores ten a Igrexa, mais como dicía o meu pai: "Cousa feita xa non mete présa".  
 

     Noutros tempos, baixando o río Mao dende a estrada cara Barxacova, a medio camiño da pasarela actual, había unha ponte de madeira na altura onde as augas baixaban fuxidías, mexendo en fervenzas, e disque de aí vén o nome de Miserelas, Misarelas, Mixarelas, 'Ponte de don Pedro' ou como demo se chamase naquela.  
 

     Hai un documento na Casa de Viana, Libro de apuntaciones sobre el puente de Misarelas, máis que un libro, un pequeno caderno con anotacións dos pormenores da súa construción. Algunhas destas “apuntaciones” están recollidas no seguinte texto: En septiembre de 1879, tras el derrumbamiento del puente sobre el río Mao en el camino real que iba a Cristosende, se procedió a la subasta para la adjudicación de uno nuevo. Don Pedro de Viana la ganó por 2900 reales de costes, obteniendo beneficios en la obra y siendo el director de las mismas, llevando una minuciosa cuenta de las dificultades de la obra y de sus costes. Para diciembre del mismo año, para alivio de las autoridades del Ayuntamiento de A Teixeira, la obra ya estaba concluida, Eduardo A. Prieto González, Historia de la Casa de Viana.

     Neste lugar, en cada banda da ponte de Misarelas, había antano dous vilariños, e conta Helito de Sacardebois, ebanista primoroso, restaurador de retablos, sabedor e dicidor de lembranzas e capaz de andar a ceacú até o século XVII na procura de xunguir xenealoxías, dicía que  Helito, tío de Antón Fernández, Presidente de Cantigas e Agarimos, leitón de nai e ribeirao por parte do pai, rememora unha lenda que ten visos de ser certa nos tempos nos que sucederon os feitos, que son os que seguen: 
   

     "No vilariño de acó, seica vivía unha moza moi fermosa, de nome María, de longos cabelos dourados, luceiros azúes, pícaros e engaiolantes, lucida de peitos por adiante e ben contornada de nádegas, que daba gusto vela sorrir con aqueles beizos de fresa, ó tropezar con ela no medio da ponte, a cabalo do burro, cando volvía do monte coas ovellas, cantando ou asubiando réplicas de sons polifónicos de chíos e rechouchíos de xílgaros e pitorreis empoleirados nos bidueiros que medraban á beira das augas cristalinas e brincadeiras do río Mao, que por entón baixaban máis bravías e rebuldeiras polos reconcos do seu leito natural, non como agora que son roubadas por baixo da ponte de Conceliñas, sangrando o río por unha canle que alimenta a central do Regueiro en aras do rol que marcan os tempos.

     "Na aldea de acolá, moraban tres veciños. Xente moza, só un, o Xosé. Un rapazolo  traballador, andaría polos vinte anos, herdeiro de catro viñas de tres cavaduras; dous lameiros ladeiros para o burro e seis ovellas; unha corga para o outono cun manancial no cima, que secaba no verao; un souto con seis castiñeiros, catro deles xa caracochas, enxertados de novo de castañas serodias, tardías en pingaren, vinte anos esperando en poder xuntar unha puñada, castañas serodias das mellores, con moito futuro, iso si; dúas hortas con catro regos de coias e mais dous pataos sen beneficio, na sombría, onde só medraban as silvas e mailos fentos e, no verán, un niño rebulindo de cobras.
   

     "Era Xosé un mozo máis ben achaparrado, porén, como di o outro, boi pequeno, corna grande, pola lei da compensación de tributos, con maos de ferro para a labranza, malia de ser, iso si, máis ben pecho de carácter, de pouca parola, matinaba moito e falaba pouco, por iso a diario chamábanlle 'Pepiño', sen chegar a pecar de parvo, que en razón dereita non era desa condición. Dende uns meses a esta parte, sentía un non sei que no corpo, e mais un requeimar no caletre, por causa da veciña doutra banda do río, a única moza, e por tanto a reina do lugar, compañeira de xogos até había ben pouco, que andaba a facerlle as beiras, pero non atinaba en darlle palabra como resposta ó seu sorriso de donaires de femia, por máis que o pai teimaba en darlle consellos, por gustarlle a María tanto ou máis de nora que ó fillo de noiva, con todo e iso, o mozo só tiña arrestos para espreitala tralo ollo de boi dunha caracocha, cando a María, núa, se refocilaba nas fervenzas do río como unha fermosa ninfa de augas doces e frescas, nas horas nas que apertaba a calor, despois do almorzo, pasadas as festas de San Xoán de Barxacova.

     "E di a lenda que, un bo día, encheu o peito de aire fresco para dar un paso de home varudo de pelo en peito, como debe ser, así que chegou á casa e dille ó pai: "Pai, hoxe fodín á María", con perdón. O pai, arreguizando o ceño, fitou no fillo, inquedo, e este contestoulle axiña deixando ó pai pampo coa boca aberta: “Cando estaba na bicha  do cabo da ponte, vin a María doutro lado, saquei o carallo para fóra e berreille: María.... fódete”! que desta guisa falaba 'Pepiño'.
 

     "E din os dixomedíxomes da xente da contorna que a María, ó ollar aquel bicho furón amosando a cabeza, de feto de cíclope de un só ollo, buscando guerra entre as pernas do Pepiño, entráralle o medo no corpo, polo que determinou falar co cura de que lle vira a cara ó demo, e como resultas da confesión atopou como vía de escape meterse a monxa nas Clarisas do Mosteiro de Monforte, onde fixo votos para casarse con Deus, a quen só lle debería ofrecer pola noite aperturas de cantos gregorianos en tetragramas de laudes e maitines, e disque a nai superiora do convento lle engadira,  despois dos votos, o nome Fríxida, dicía o mozo que a María tiña averiado o punto de ignición. María Fríxida, pois, sería en adiante o seu nome para servir a Deus…e o Pepiño tocouse o carallo! 
 

     "Por outra banda, o mozo da ponte de Misarelas, anos despois, foi casar cunha viúva aínda de bo ver, que lle cumpría nos eidos un home varudo, de maos encalladas, e un consolo de caricias na cama non vendo esta muller, coñecedora das reviravoltas do fornicio, cancelas nin atrancos, antes ó contrario, en ter que velas no tálamo da alcoba co falo de Pepiño, como se estiver aberta ós dereitos de pernada co mesmo rei Príamo.
 

     Ó final do conto, despois de tanta leria, espero que non me acuses de que cando falo do falo do Pepiño non me deixo comprender de qué carallo falo con este enredo de falar. En resumo, que se non estás a entender un carallo, falo dun carallo XXL, dun pao ferro de erguer as pedras, con perdón, que despois de botar a lingua a pacer, non vou rematar o conto coma un anxo bendito, non xa! xa sei que me vas mandar ó inferno no facebook, negándome 'me gusta'.  

     Con todo e iso, despois de escoitar a lenda, quero deitarche na orella esta última reflexión: "Manda carallo co Pepiño, non é!, quente coma un roxón arroupado pola viúva, alegre, naquelas noites longas de inverno, pechas como a boca dun lobo no canón do Mao, onde a néboa adoita botarse a durmir de lusco a fusco, preguiceira, sen présas en erguer da cama do río..., mais isto que quede entre nós, e ó carallo...!"